“Bệnh chàm sữa có phải viêm da cơ địa không?” là vấn đề được rất nhiều phụ huynh quan tâm. Bởi đây hai căn bệnh này đều thuộc bệnh da liễu và có xu hướng khởi phát ở trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, tổn thương do viêm da cơ địa và chàm sữa gây ra thường có nét tương đồng nên dễ gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Bệnh chàm sữa có phải viêm da cơ địa không?

Bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa là các vấn đề về da liễu thường gặp ở những đối tượng có làn da nhạy cảm, cơ địa dị ứng, đặc biệt là phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. Các triệu chứng của bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa thường có nét tương đồng nên nhiều người thường dễ nhầm lẫn. Điều này ảnh hưởng đến quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh lý.

Theo các chuyên gia da liễu, bệnh chàm sữa hay còn có tên gọi khác là lác sữa thuộc bệnh viêm da dị ứng. Tổn thương do chàm sữa gây ra thường do viêm da cơ địa. Các triệu chứng bệnh lý có xu hướng kéo dài dai dẳng và tái phát nhiều lần, làm tăng nguy cơ tiến triển mãn tính.

Trong khi đó, viêm da cơ địa hay còn có tên gọi Eczema là một một dạng chàm. Nguyên nhân chủ yếu gây khởi phát viêm da cơ địa là do rối loạn chức năng hoạt động dưới da và có nguy cơ tiến triển thành mãn tính nếu không được điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách.

Có thể nhận thấy, bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa đều là trường hợp của bệnh chàm. Những triệu chứng do hai bệnh lý gây ra thường có nét tương đồng nên rất dễ nhầm lẫn. Điển hình là tổn thương da hình thành những mẩn đỏ, phát triển thành mụn nước, tiết dịch và bong tróc kèm theo ngứa ngáy khó chịu.

Do đó, bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa là hai bệnh lý khác nhau nhưng lại có những biểu hiện khá giống nhau. Để đạt được kết quả điều trị tốt nhất, người bệnh cần phân biệt bệnh lý, đồng thời áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả lâu dài.

Những điểm tương đồng giữa viêm da cơ địa và chàm sữa

Tuy được xác định là hai bệnh lý khác nhau nhưng bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa lại có một số điểm tương đồng nhất định. Đó cũng là lý do khiến nhiều người nhầm lẫn viêm da cơ địa là chàm sữa và ngược lại.

Đặc điểm chung: Theo các chuyên gia đầu ngành, viêm da cơ địa và bệnh chàm sữa đều là trường hợp bệnh chàm, có tính chất mãn tính, kéo dài dai dẳng theo từng đợt và có xu hướng khởi phát ở trẻ em.

Cơ chế và nguyên nhân phát sinh bệnh lý: Bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa có cơ chế và nguyên nhân khởi phát khá giống nhau. Cụ thể là chịu tác động từ yếu tố di truyền và môi trường bên ngoài.

• Nếu bệnh chàm sữa khởi phát chủ yếu ở trẻ nhỏ có tiền sử gia đình hoặc bản thân mắc những bệnh lý có yếu tố dị ứng như viêm xoang dị ứng, hen suyễn, dị ứng thuốc, sẩn ngứa, nổi mề đay thì yếu tố di truyền được xác định có mối liên hệ mật thiết với bệnh viêm da cơ địa.
• Bệnh viêm da cơ địa có liên quan đến yếu tố gen. Trong một số nghiên cứu cũng cho thấy, khoảng 60% người trưởng thành mắc bệnh viêm cơ địa có con mắc căn bệnh này. Trường hợp cả ba và mẹ cùng mắc bệnh thì con sinh ra có tỷ lệ mắc bệnh cao đến 80%.
• Ngoài ra, yếu tố môi trường cũng góp phần khởi phát các triệu chứng bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa. Hoặc khiến các triệu chứng bệnh lý trở nên nghiêm trọng hơn. Cụ thể, môi trường ô nhiễm, bụi bẩn, lông thú nuôi, phấn hoa, ánh nắng mặt trời, hóa chất,…

Phân biệt bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa

Bởi tổn thương da và những triệu chứng đi kèm có nét tương đồng nên rất nhiều người thường nhầm lẫn bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa. Điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị, thậm chí tình trạng bệnh trở nên tồi tệ hơn khi áp dụng sai phương pháp chữa trị.

Dưới đây là một số tiêu chí giúp bạn dễ dàng phân biệt bệnh chàm và viêm da cơ địa:

1. Đối tượng mắc bệnh

Bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa là những vấn đề da liễu thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ. Theo số liệu thống kê có khoảng 60% trường hợp trẻ sơ sinh bị chàm sữa trong 3 tháng đầu đời. Trong khi đó, tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc bệnh viêm da cơ địa có tỷ lệ cao hơn.

Theo các chuyên gia da liễu, bệnh chàm sữa thường khởi phát ở đối tượng trẻ từ 2 tháng tuổi đến 2 tuổi (trong đó, có một số trường hợp trẻ từ 4 – 5 tuổi vẫn có nguy cơ khởi phát). Bệnh chàm sữa chiếm khoảng 15% những vấn đề da liễu ở trẻ nhỏ.

Trong khi đó, các triệu chứng viêm da cơ địa có xu hướng khởi phát ở nhiều đối tượng và độ tuổi khác nhau. Tổn thương do bệnh lý gây ra ở trẻ nhỏ từ 2 tháng tuổi đến 2 tuổi được gọi là chàm sữa. Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em chiếm trên 80% và khoảng 10% còn lại tiến triển dai dẳng ở người trưởng thành. Có thể thấy, bất cứ đối tượng nào cũng có nguy cơ mắc bệnh viêm da cơ địa. Tuy nhiên, đối tượng từ 5 – 15 tuổi và độ tuổi 40 – 60 tuổi dễ mắc bệnh nhất.

2. Nguyên nhân khởi phát

Bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa là những vấn đề da liễu không có khả năng truyền nhiễm. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh khởi phát do yếu tố cơ địa và di truyền. Tuy nhiên, các nguyên nhân được xác định khởi phát bệnh lý có những điểm khác biệt nhất định. Cụ thể:

Nguyên nhân gây ra bệnh chàm sữa

• Trẻ có cơ địa nhạy cảm: Các triệu chứng bệnh chàm sữa có nguy cơ khởi phát cao ở những trẻ có cơ mẫn cảm. Đặc biệt, với những trẻ có làn da khô bẩm sinh sẽ tạo điều kiện thuận lợi để bệnh chàm khởi phát.
• Sức đề kháng chưa hoàn thiện: Thông thường, khi sức đề kháng ở trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện sẽ dễ mắc các vấn đề về sức khỏe như thiếu hoặc thừa những vi chất, mất cân bằng chất dinh dưỡng làm tăng nguy cơ kích ứng da, trong đó có bệnh chàm sữa.
• Yếu tố di truyền: Đây là một trong những nguyên nhân gây bệnh chàm sữa ở trẻ nhỏ phổ biến. Trong các nghiên cứu cho thấy, nếu trẻ có ba hoặc mẹ có cơ địa bị dị ứng thì 50% trẻ sinh ra mắc bệnh chàm sữa. Trường hợp có cả ba và mẹ bị dị ứng thì tỷ lệ mắc bệnh chiếm khoảng 80%.
• Những rối loạn bên trong cơ thể: Với những trường hợp bị rối loạn tiêu hóa, hệ bài tiết, hoạt động nội tiết hay chức năng thần kinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh chàm sữa ở trẻ em.

Nguyên nhân khởi phát viêm da cơ địa

Khác với bệnh chàm sữa, nguyên nhân gây viêm da cơ địa vẫn chưa được xác định cụ thể. Tuy nhiên, trong quá trình tiếp nhận điều trị các bác sĩ chuyên khoa nhận thấy bệnh lý có liên quan đến một số yếu tố sau:

• Bệnh hen suyễn: Với những trẻ sơ sinh có ba mẹ mắc bệnh hen suyễn mãn tính sẽ làm tăng nguy cơ di truyền bệnh hen suyễn và các bệnh lý dị ứng, viêm da cơ địa.
• Vấn đề giới tính và tuổi tác: Không giống với bệnh chàm sữa khởi phát ở trẻ nhỏ. Bất cứ đối tượng nào cũng có thể mắc bệnh viêm da cơ địa và có xu hướng bùng phát nhiều ở người trung niên. Trong đó, tỉ lệ nữ giới mắc bệnh thường cao hơn so với nam giới.
• Tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh: Thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất, chất tẩy rửa, phấn hoa, kim loại nặng, lông động vật, mủ nhựa thực vật,… Có thể làm tăng nguy cơ kích ứng da và gây viêm da cơ địa.

2. Các triệu chứng nhận biết

Bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa là những vấn đề da liễu phổ biến ở trẻ em. Những bệnh lý đặc trưng bởi những cơn ngứa ngáy, nổi sẩn đỏ, mụn nước khó chịu,… Tuy nhiên, nếu chủ động quan sát, bạn có thể nhận thấy những biểu hiện lâm sàng của bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa sẽ có những điểm khác nhau.

Triệu chứng bệnh chàm sữa ở trẻ sơ sinh

Các triệu chứng bệnh chàm sữa thường khởi phát vào 2 – 3 tuần tuổi. Tổn thương do bệnh lý gây ra thường tập trung ở vùng trán, má (theo hình móng ngựa), quanh đầu, miệng và có thể lan rộng đến thân mình, cổ và mặt duỗi,… Bên cạnh đó, những mảng hồng, đỏ trên da gây khô ráp, ngứa ngáy, hình thành các mụn nước. Mụn nước này có xu hướng tự vỡ, chảy dịch và đóng vảy tiết, sau một thời gian da tự bong tróc vảy.

Thông thường, các triệu chứng bệnh lý sẽ dần thuyên giảm hẳn sau vào tuần. Tuy nhiên, một số trường hợp tiến triển nghiêm trọng, có dấu hiệu bội nhiễm, tổn thương sẽ lan rộng sang những vùng da lân cận. Tổn thương da do bệnh chàm sữa gây ra có thể gây nhiễm trùng do nấm, vi khuẩn, virus gây ra. Trường hợp bé không được vệ sinh, chăm sóc dúng da đúng cách có thể gây tiết dịch mủ, bị sốt và sưng hạch lân cận.

Bệnh chàm sữa tuy không đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể của trẻ nhưng các triệu chứng bệnh lý thường kéo dài dai dẳng và có tính chất mãn tính. Khi gặp điều kiện thuận lợi sẽ làm tăng nguy cơ bùng phát. Hầu hết các trường hợp trẻ mắc bệnh chàm sữa sẽ tự khỏi sau 18 – 24 tháng tuổi.

Triệu chứng bệnh viêm da cơ địa

Không giống với bệnh chàm sữa, tổn thương da do viêm da cơ địa gây ra được chia thành nhiều giai đoạn với những biểu hiện khác nhau:

Viêm da cơ địa trẻ sơ sinh: Hay có tên gọi khác là viêm da cơ địa nhũ nhi, khởi phát ở trẻ từ 2 tuần tuổi đến 24 tháng tuổi. Trong giai đoạn này, viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh còn được gọi là chàm sữa. Do đó, các triệu chứng bệnh lý giống với bệnh chàm sữa.

Viêm da cơ địa ở trẻ từ 2 tuổi – 12 tuổi:

• Tổn thương da điển hình bởi những nốt sẩn đỏ, dày sừng và mụn nước mọc khu trúc hoặc lan rộng trên da kèm theo tình trạng nhiễm khuẩn thứ phát.
• Các biểu hiện viêm da cơ địa thường tập trung ở mi mắt, nếp gấp ở khuỷu tay, cẳng tay, hai bên cổ, mắt cá chân, các nếp gấp ở mông và đùi,…
• Bùng phát triệu chứng cấp tính khi làn da tiếp xúc với những dị nguyên như lông động vật, mặc trang phục len, vải thô cứng,… Lúc này, trên da sẽ xuất hiện những sẩn đỏ, bong tróc vảy ngứa ngáy dữ dội, khó chịu. Những cơn ngứa ngáy thường bùng phát thành từng đợt và có mức độ ngứa âm ỉ đến dữ dội.
• Theo thời gian, những thương tổn do viêm da cơ địa gây ra có thể chuyển thành màu trắng, sậm màu do bong tróc vảy nhiều lần.
• Theo số liệu thống kê cho thấy, nếu mức độ tổn thương da do bệnh lý gây ra chiếm 50% có thể dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ. Khoảng 50% trẻ sẽ khỏi khi được 10 tuổi.

Viêm da cơ địa ở người trưởng thành:

• Bệnh lý đặc trưng bởi các mụn nước, vùng da mỏng, sẩn đỏ dẹt trên các mảng da, ngứa ngáy và có dấu hiệu lichen hóa.
• Vị trí khởi phát: Đầu gối, nếp gấp khuỷu tay, vùng da quanh mắt, gáy. Tổn thương do viêm da cơ địa gây ra có xu hướng lan rộng sang những vùng da xung quanh.
• Da dày sừng, khô ráp, bong tróc vảy và gây ngứa ngáy liên tục.
• Viêm da ở lòng bàn chân, bàn tay: Có khoảng 20 – 80% trường hợp bệnh nhân mắc bệnh có biểu hiện viêm da ở lòng bàn chân, bàn tay.
• Viêm da xung quanh mí mắt và bị chàm ở vú (xảy ra ở nữ giới).
• Viêm da cơ địa ở người trưởng thành thường tiến triển ở dạng mãn tính, bị tác động trực tiếp bởi các yếu tố dị nguyên và tâm lý người bệnh.

Kiểm soát và chăm sóc bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa hiệu quả

Bệnh chàm sữa và viêm da cơ địa thực chất là một dạng của bệnh chàm. Do đó, các phương pháp điều trị khá giống nhau. Bạn có thể kiểm soát các triệu chứng bệnh lý tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa (với những trường hợp bệnh nhẹ). Bên cạnh đó, người bệnh cần kết hợp chế độ sinh hoạt, chăm sóc vùng da đúng cách nhằm phòng ngừa tái phát lâu dài.

Nguyên tắc điều trị chung

• Cải thiện các triệu chứng bệnh lý bằng những loại thuốc bôi có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm ngứa ngáy nhanh chóng.
• Viêm da cơ địa và bệnh chàm sữa đều đây khô ráp da, bong tróc khó chịu. Do đó, bạn cần cung cấp độ ẩm cần thiết cho da bé. Với những trường hợp mắc bệnh ở mức độ nhẹ, tổn thương ở phạm vi nhỏ, bạn có thể dùng kem dưỡng ẩm theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Nếu da trẻ xuất hiện tổn thương da rỉ dịch, bạn có thể dùng thuốc bôi ở dạng nước như Eosin 2%, thuốc tím pha loãng, thuốc xanh methylen kết hợp với hồ nước sát khuẩn.
• Sử dụng các loại thuốc bôi chứa corticoid giúp khắc phục những triệu chứng bệnh lý ở mức độ nặng. Một số loại thuốc bôi thường được chỉ định như dermovate, diprosalic, diflucortolon, betamethasone,… từ 1-2 lần/ngày.
• Trường hợp trẻ có biểu hiện bội nhiễm từ do vi khuẩn tấn công. Bác sĩ có thể sử dụng các loại thuốc kháng sinh toàn thân . Đối với trẻ em dưới 24 tháng tuổi, có thể chỉ định thuốc macrolid hoặc cephalosporin thế hệ I trong vòng 14 ngày.
• Trường hợp nhiễm khuẩn nặng, nhất là tụ cầu vàng và liên cầu. Có thể được hướng dẫn sử dụng các loại thuốc kháng sinh bôi ngoài da kết hợp với thuốc đường uống.
• Tránh cho trẻ dung nạp những thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng, kích ứng cao như hải sản, đậu phộng, thực phẩm men, trứng,… Đồng thời, tránh xa những dị nguyên gây kích ứng, kích thích phản ứng viêm.
• Vệ sinh cơ thể trẻ đúng cách. Ba mẹ có thể dùng nước ấm tắm cho trẻ và dùng các loại xà phòng, kem bôi có chiết xuất từ tự nhiên, không gây kích ứng.
• Thường xuyên cắt móng tay, móng chân và mang bao tay cho trẻ. Điều này sẽ hạn chế hành động chà xát, cào gãi mạnh lên khu vực da bị tổn thương. Ngoài ra, ba mẹ cần lưu ý sử dụng các loại thuốc bôi theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa về liều lượng và tần suất.

Nguyên tắc điều trị riêng

Đối với bệnh chàm sữa

Các triệu chứng bệnh chàm sữa sẽ được khắc phục nhanh chóng nếu ba mẹ phát hiện sớm và tuân thủ chỉ định của bác sĩ chuyên khoa các loại thuốc chữa trị. Thông thường, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc nhóm hydrocortison 1-2,5% có công dụng cải thiện các triệu chứng bệnh lý trên bề mặt da. Đối với nhóm thuốc chứa corticoid có liều lượng lớn có thể phát sinh một số tác dụng phụ như sạm da, gây teo da,… nhất là ở trẻ 3 tháng tuổi.

Ngoài ra, những loại thuốc kháng sinh dạng uống thường không được chỉ định với những trường hợp trẻ bị chàm sữa ở mức độ nhẹ. Thay vào đó, ba mẹ cần chủ động trong việc vệ sinh và chăm sóc da đúng cách. Đối với các loại thuốc bôi ngoài da có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ và tuyến thượng thận nếu lạm dụng.

Đối với trường hợp bị viêm da cơ địa

Với những trẻ trên 2 tuổi bị viêm da cơ địa, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc với hoạt tính trung bình như clobetasone butyrate, budesonide. Trường hợp vùng da bé mỏng, tổn thương trước đó và nhạy cảm nên dùng thuốc mỡ chứa corticoid có liều lượng nhẹ và sử dụng trong thời gian ngắn.

Các loại thuốc có tác dụng kiểm soát các cơn ngứa ngáy, khó chịu thường được chỉ định trường hợp triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, hoạt động hàng ngày. Trong đó, các loại thuốc kháng histamin được sử dụng phổ biến với liều dùng như sau: Chlopheniramin (4mg) 2 viên/ ngày, Histalong 10mg 1 viên / ngày, Vitamin C (0,10g) 10 viên /ngày,…

Bài viết trên đây đã giải đáp thắc mắc “Bệnh chàm sữa có phải viêm da cơ địa không?” và một số biện pháp giúp kiểm soát, phòng ngừa bệnh lý hiệu quả. Bệnh viêm da cơ địa và chàm sữa là những vấn đề về da liễu thường gặp. Tuy không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, nhưng các triệu chứng bệnh lý tác động tiêu cực đến sinh hoạt, giấc ngủ của người bệnh. Do đó, khi nhận thấy dấu hiệu bất thường trên da, ba mẹ cần chủ động đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và chữa trị đúng cách.