Áp xe amidan là một trong các biến chứng tại chỗ phổ biến nhất của bệnh viêm amidan cấp nhưng không được điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách. Bệnh này có thể xảy ra ở mọi đối tượng, cả trẻ em và người lớn.

Áp xe amidan là gì?

Amidan là cơ quan nằm ở vị trí khá nhạy cảm, giao giữa đường thở và đường ăn. Nó đóng vai trò như một hàng rào miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự tác động của các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, một vài yếu tố nguy cơ như vi khuẩn, virus… có thể gây ra bệnh viêm amdian cùng các triệu chứng viêm nhiễm gây ảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng sinh hoạt của người bệnh.

Khi tình trạng viêm amidan không được điều trị kịp thời, thường xuyên tái đi tái lại nhiều lần trong thời gian dài sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Và biến chứng kề cận điển hình đầu tiên đó là áp xe amidan. Ngoài ra, một số tình trạng bệnh như amidan mạn hồi viêm, viêm họng liên cầu khuẩn… cũng có thể gây ra áp xe amidan.

Áp xe amidan là tình trạng viêm sưng, đỏ tấy kèm theo dịch mủ bên trong các tổ chức liên kết nằm xung quanh amidan, ở giữa amidan và ở thành bên họng. Theo thông tin từ các bác sĩ chuyên gia Tai – Mũi – Họng, tình trạng áp xe amidan sẽ cuất hiện sau bệnh viêm amidan cấp tính khoảng 5 – 7 ngày.

Khi người bệnh bị áp xe amidan sẽ phải đối mặt với các triệu chứng như các cơn đau dữ dội, cơn đau lan đến 2 bên tai và kèm theo sốt cao kéo dài lên đến 39 – 40 độ C, cổ họng đau rát, có cảm giác nghẹn vướng, khó nuốt, hơi thở có mùi hôi khó chịu…

Ngoài ra, khi thăm khám bệnh, soi vào bên trong sẽ thấy khối amidan sưng to, đỏ nóng, phù nề, bên trên bề mặt xuất hiện các lớp dày màu trắng. Bạn sẽ thấy khối amidan bị đẩy vào sâu bên trong hoặc nhô ra phía trước. Khối hạch bên dưới cổ cũng sưng to và kết quả xét nghiệm máu cho thấy lựng bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao.

Nguyên nhân gây bệnh áp xe amidan

Nguyên nhân phổ biến gây ra áp xe amidan là do sự xâm nhập của các loại vi khuẩn có hại. Trong đó, vi khuẩn liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A (Streptococcus) được xem là nguyên nhân gây bệnh phổ biến nhất. Bởi đây là loại khuẩn phức tạp, phát triển nhanh và không dễ tiêu diệt hoàn toàn.

Vi khuẩn liên cầu khuẩn gây ra tình trạng nhiễm trùng ở xung quanh phần mô mềm của khối amidan. Chỉ trong khoảng 2 – 4 tuần là ổ vi khuẩn này sẽ lan ra khắp cơ thể. khó kiểm doát và gây ra nhiều biến chứng toàn thân. Vì vậy, khi đối mặt với tình trạng này cần phải nhanh chóng điều trị sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Ngoài ra, mắc bệnh áp xe amidan có thể xuất phát từ các yếu tố nguy cơ sau đây:

• Do bệnh viêm amidan mãn tính tái đi tái lại nhiều lần
• Sỏi amidan
• Do các bệnh lý về bạch cầu như bạch cầu đơn nhân, bệnh bạch cầu Lymphocytic mãn tính…
• Các bệnh lý răng miệng như viêm nha chu, viêm lợi, viêm nướu, nhiễm trùng răng…
• Một số các tác nhân không lành mạnh từ môi trường và thói quen sinh hoạt như uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá, môi trường ô nhiễm…

Người bệnh cần để ý kỹ các triệu chứng bất ổn của cơ thể, đặc biệt là những người có tiền sử mắc các bệnh lý về đường hô hấp để sớm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời, chăm sóc đúng cách.

Áp xe amidan có nguy hiểm không?

Bệnh áp xe amidan giai đoạn nhẹ, các triệu chứng vừa xuất hiện được điều trị từ sớm bằng các loại thuốc như kháng sinh, thuốc hạ sốt, giảm đau, giảm sưng… sẽ giúp các ổ viêm biến mất, căn bệnh áp xe amidan cũng dần khỏi hẳn.

Tuy nhiên, nếu trong giai đoạn nặng các triệu chứng phức tạp và nặng nề không được điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm sau:

• Khối áp xe tự vỡ ra ở chỗ bị phồng lên, nhưng vết vỡ không đủ rộng khiến dịch mủ không thoát hết ra ngoài khiến bệnh kéo dài.
• Áp xe quanh amidan tái phát gây phù nề thanh quản, nổi hạch góc hàm, áp xe thành bên họng, viêm tắc xoang hang, nhiễm khuẩn huyết, tổn thương thành động mạch cảnh trong…
• Nhiễm trùng phổi, tắc nghẽn cổ họng gây khó thở, viêm xoang…

Thường thì các khối áp xe sẽ tự vỡ ra trong vòng 1 tuần, sau khi vỡ nó sẽ để lại một hốc nhỏ nằm bên trong họng, có trường hợp tự lành lại nhưng cũng có trường hợp tái phát về sau, khó điều trị dứt điểm.

Biện pháp chẩn đoán áp xe amidan

Trên thực tế, áp xe amidan là một trong những tình trạng nhiễm trùng khá nghiêm trọng, là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý liên quan đến amidan. Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường, nguy hiểm tốt nhất người bệnh nên thăm khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Người bệnh cần lưu ý các triệu chứng sau đây và đến ngay cơ sở y tế:

• Khối amidan sưng to, nóng đỏ gây đau rát, nguy hiểm nhất là chắn ngang đường thở khiến người bệnh khó thở, thở khò khè khi ngủ hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ.
• Bên trong họng tiết nhiều dịch mủ, nguyên nhân là do các ổ áp xe bị vỡ, gây chảy mủ.
• Người bệnh sốt cao kéo dài không hạ, kiệt sức, mệt mỏi.
• Xuất hiện các biến chứng nguy hiểm sang các cơ quan lân cận như viêm phổi, viêm xoang, viêm tai giữa…

Khi đến bệnh viện hay cơ sở y tế người bệnh sẽ được thăm khám kỹ lưỡng, đánh giá mức độ nặng nhẹ của bệnh dựa theo các triệu chứng lâm sàng. Trong trường hợp cần thiết, người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện một số các xét nghiệm liên quan như nội soi để chẩn đoán chính xác là áp xe amidan hay chỉ là bệnh viêm amidan thông thường hoặc nghi ngờ có khối u thành họng, ung thư amidan…

Một số biện pháp chẩn đoán được áp dụng phổ biến như:s

• Soi họng, lấy dịch mủ để tiến hành nuôi cấy và đưa ra phác đồ điều trị bằng kháng sinh.
• Trường hợp nghi ngờ vi khuẩn đã lan vào trong máu, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm máu, tiến hành cấy máu và thực hiện điều trị theo kháng sinh đồ.
• Thực hiện các xét nghiệm sinh hóa, xét nghiệm nước tiểu…

Dựa vào kết quả cuối cùng của các biện pháp chẩn đoán, xét nghiệm liên quan, bác sĩ sẽ có cơ sở để chẩn đoán chính xác tình trạng, mức độ bệnh. Nhằm mang lại kết quả điều trị hiệu quả, an toàn nhất, người bệnh nên chọn lựa những cơ sở y tế uy tín, chuyên nghiệp và có chuyên khoa Tai – Mũi – Họng riêng để phục vụ người bệnh.

Các cách điều trị áp xe amidan hiệu quả, an toàn

Vì áp xe amidan là tình trạng nhiễm trùng khá nghiêm trọng, khó điều trị dứt điểm hoàn toàn. Vì vậy, đối với bệnh lý này người bệnh sẽ phải tiếp nhận các biện pháp điều trị can thiệp chuyên sâu, tiêu diệt hoàn toàn các ổ viêm mới có thể cắt dứt điểm tình trạng nhiễm trùng.

Sử dụng thuốc Tây

Đối với tình trạng áp xe amidan ở mức độ nhẹ, chưa có các triệu chứng quá nguy hiểm sẽ được ưu tiên phương pháp sử dụng thuốc trị viêm amidan (điều trị nội khoa). Tùy vào từng trường hợp mắc bệnh, mức độ nặng hay nhẹ của bệnh, nguyên nhân gây ra nhiễm trùng áp xe amidan cùng các triệu chứng lâm sàng mà bác sĩ sẽ kê toa thuốc phù hợp.

Một số loại thuốc phổ biến được chỉ định sử dụng phổ biến như:

• Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể như Ciprofloxacin, Cefotaxim kết hợp cùng Gentamicin… Thuốc kháng sinh dành cho người mắc bệnh áp xe amidan thường ưu tiên dạng thuốc được bào chế dưới dạng viên sủi hoặc tiêm, truyền vì thuốc viên nén có thể gây vướng nghẹn cổ họng, tổn thương đến khối amidan đang bị viêm nhiễm. Thời gian điều trị bằng kháng sinh để trị áp xe amidan kéo dài trong khoảng 7 – 10 ngày.
• Thuốc kháng viêm: Nhóm thuốc này có tác dụng hỗ trợ làm giảm tình trạng viêm nhiễm, giảm sưng tấy ổ viêm xung quanh khối amidan, cải thiện nhanh chóng các triệu chứng sưng viêm, đau rát cổ họng và khó chịu. Người bệnh sẽ được kê đơn thuốc Methylprednisolon dạng tiêm, liều lượng sử dụng sẽ được cân nhắc phù hợp với cân nặng, lứa tuổi của người bệnh để tránh gây ra tác dụng phụ,
• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Bị áp xe amidan gây ra các triệu chứng khó chịu, mệt mỏi như đau nhức và sốt cao kéo dài. Loại thuốc sử dụng để khắc phục triệu chứng này như Paracetamol hoặc Piroxicam, ưu tiên loại thuốc sử dụng dưới dạng tiêm truyền.

• Thuốc an thần: Ổ áp xe amidan ngày càng sưng to gây đau nhức dữ dội kéo theo tình trạng người bệnh mất ngủ dai dẳng trong thời gian dài. Vì vậy, trong một vài trường hợp, bạn có thể sẽ được chỉ định sử dụng thuốc an thần như Diazepam vào mỗi buổi tối để dễ đi vào giấc ngủ và ngủ ngon hơn.
• Các loại dung dịch điện giải: Cổ họng sưng đau, khối amidan có kích thước lớn chắn ngang đường thở, đường ăn khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc ăn uống, gây thiếu chất. Vì vậy, cần phải nhanh chóng bổ sung nước, các chất điện giải bị thiếu hụt trong cơ thể để duy trì sự hoạt động của các cơ quan nội tạng. Có thể kể đến như Oresol, nước muối sinh lý hoặc một số các dung dịch điện giải an toàn khác.

Lưu ý: Người bệnh cần phải tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn trị bệnh bằng thuốc của bác sĩ. Bản chất của thuốc Tây đem lại hiệu quả nhanh chóng, tức thì nhưng nếu sử dụng trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe tổng thể. Vì vậy, để đảm bảo an toàn người bệnh cần tuân theo phác đồ điều trị mà bác sĩ chỉ định, không tự ý thay đổi liều lượng, tăng hay giảm thuốc, không ngưng thuốc khi bệnh vừa được cải thiện.

Ứng dụng các thủ thuật điều trị ngoại khoa

Đối với trường hợp bị áp xe amidan có kích thước lớn, viêm nhiễm nặng kèm theo triệu chứng cùng biến chứng nguy hiểm thì người bệnh có thể được cân nhắc chỉ định các phương pháp điều trị ngoại khoa như:

• Chích rạch khối áp xe

Thủ thuật chích rạch khối áp xe thường được chỉ định thực hiện khi ổ áp xe đã bị nhiễm trùng nặng. Thủ thuật này có tác dụng giúp dẫn lưu mủ và hỗ trợ khơi thông đường thở của người bệnh.

Lúc này, người bệnh sẽ được gây tê cục bộ ở khoang miệng hoặc tiêm thuốc gây tê. Bên cạnh đó, thuốc giảm đau, thuốc an thần cũng được chỉ định sử dụng trong quá trình chích rạch (nếu cần). Một số biện pháp phổ biến được áp dụng để chích rạch và hút mủ áp xe như:

• • Dùng kim tiêm chọc vào trong và hút mủ
  • Dùng dao mổ rạch một đường nhỏ để dẫn lưu mủ chảy ra
• Phẫu thuật cắt, nạo amidan

Phẫu thuật cắt amidan sẽ được cân nhắc và chỉ định thực hiện khi cần thiết. Cách này nhằm loại bỏ hoàn toàn ổ viêm nếu nghi ngờ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe, thậm chí là đe dọa đến tính mạng của người bệnh.

Mặc dù đây chỉ là một cuộc tiểu phẫu nhỏ không đáng kể nhưng thực hiện cắt amidan có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy cơ nguy hiểm. Không phải ai cũng có thể thực hiện phẫu thuật cắt amidan, chỉ một số trường hợp cụ thể sau:

• • Không đáp ứng điều trị nội khoa tức là sử dụng thuốc Tây không hiệu quả.
  • Thực hiện thủ thuật dẫn lưu mủ không đem lại hiệu quả như mong muốn.
  • Mắc bệnh viêm amidan tái đi tái lại thường xuyên, nhiều lần trong năm.
  • Khối áp xe có nguy cơ sắp bị vỡ hoặc nghi ngờ gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Tốt nhất người bệnh nên thăm khám trước và xét nghiệm tại các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa uy tín đảm bảo người bệnh đủ điều kiện thực hiện phẫu thuật. Thời gian thực hiện phẫu thuật cắt amidan chỉ mất khoảng 45 – 50 phút, tiếp theo mất khoảng 4 – 6 tiếng nghỉ dưỡng tại chỗ là có thể xuất viện được.

Người bệnh bị áp xe amidan cần lưu ý gì?

Bên cạnh việc tìm kiếm các phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả, người bệnh cũng hoàn toàn có thể thực hiện các biện pháp phòng tránh, chăm sóc bệnh bằng các biện pháp sau đây:

• Tích tực tiếp nhận điều trị ngay từ sớm, từ khi các triệu chứng bệnh vừa mới xuất hiện, chưa có các triệu chứng nguy hiểm.
• Giữ gìn vệ sinh răng miệng và các cơ quan tai mũi họng sạch sẽ. Thực hiện súc họng hằng ngày bằng nước muối sinh lý, dung dịch nước muối loãng để hỗ trợ diệt sạch ổ viêm.
• Luôn giữ ấm cơ thể, che chắn kỹ lưỡng mỗi khi ra ngoài, đặc biệt là vùng ngực và vùng cổ, nhất là vào mùa đông. Đeo khẩu trang chuyên dụng để tránh hít phải bụi bẩn, vi khuẩn tiềm ẩn trong không khí. Hạn chế đến những nơi công cộng hay tiếp xúc trực tiếp với người bệnh cảm lạnh, cảm cúm.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, ưu tiên các loại thực phẩm lành mạnh, đầy đủ các nhóm dưỡng chất quan trọng. Đặc biệt bổ sung nguồn thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất như vitamin A, E, C, kẽm, selen… từ rau xanh, trái cây tươi,… Hạn chế các loại thực phẩm khô cứng, chiên xào nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, cay nóng… vì có thể gây kích ứng khối amidan càng viêm nhiễm nặng hơn.
• Không tiếp xúc với những môi trường có khói thuốc độc hại, ô nhiễm, có nhiều hóa chất, tránh xa rượu bia, chất kích thích, đồ uống có cồn, nước ngọt có gas…
• Cân đối thời gian nghỉ dưỡng và sinh hoạt làm việc, tránh làm việc quá sức và ngủ đủ giấc ít nhất ngày 8 tiếng để cơ thể nhanh chóng hồi phục sức khỏe.
• Tập thể dục thể thao mỗi ngày, không cần những bài tập quá sức mà nên ưu tiên những bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bôi lội, tập yoga… vừa nâng cao sức khỏe tổng thể và tăng cường sức đề kháng.

Áp xe amidan là bệnh lý khá nguy hiểm, nếu không được điều trị kịp thời và chăm sóc đúng cách có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Tốt nhất người bệnh nên chủ động thăm khám và tiếp nhận điều trị càng sớm càng tốt bằng phương pháp phù hợp, an toàn và hiệu quả.