Viêm đại tràng là tình trạng bệnh có thể gây xuất huyết, thủng đại tràng hoặc ung thư đại tràng rất nguy hiểm. Do đó người bệnh cần xác định chính xác và có biện pháp điều trị ngay từ khi phát hiện dấu hiệu bệnh.

Viêm đại tràng là gì?

Đại tràng hay ruột già là phần gần cuối của hệ tiêu hóa, nằm bao quanh lấy ruột non và có độ dài trung bình khoảng 1.5m. Nhiệm vụ chính là hấp thụ nước và muối khoáng từ thức ăn, cùng với sự phân hủy của các vi khuẩn tạo bã thức ăn thành phân và đào thải ra khỏi cơ thể. Với vị trí đặc biệt như vậy nên đại tràng rất dễ nhiễm virus, vi khuẩn và gây viêm.

Viêm đại tràng là tình trạng viêm nhiễm gây tổn thương khu trú hoặc lan tỏa ở bề mặt niêm mạc đại tràng. Triệu chứng viêm lâu ngày có thể dẫn đến xung huyết và một số biến chứng nguy hiểm khác.

Viêm đại tràng thường được chia làm 2 cấp độ bệnh:

• Viêm đại tràng cấp tính: Là tình trạng viêm gây ra các cơn đau vùng bụng dưới rốn. Nếu không điều trị kịp thời có thể xuất hiện triệu chứng cơ thể suy nhược, chảy máu đại tràng, thủng đại tràng đe dọa tới tính mạng người bệnh.
• Viêm đại tràng mãn tính: Giai đoạn viêm cấp tính không được kịp thời điều trị hoặc điều trị không đúng thuốc lâu ngày sẽ chuyển sang mãn tính. Đây là giai đoạn bệnh rất khó điều trị và dễ gặp phải biến chứng bệnh nhất.

Các dạng viêm đau đại tràng thường gặp

Viêm đại tràng được các chuyên gia phân chia thành một số dạng sau:

Viêm trực tràng

Trực tràng là đoạn ruột nằm ở cuối của đại tràng và trước hậu môn. Khi vị trí này bị viêm, dễ dẫn đến chảy máu trực tràng. Các triệu chứng thường gặp là: Có cảm giác đau vùng bụng bên trái, phải đi cầu nhiều lần trong ngày, khó tiêu, tiêu chảy, đau bụng, đi ngoài phân có máu, ngứa hoặc nóng rát hậu môn,… Tuy nhiên, đây được coi là dạng viêm nhẹ nhất.

Viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng là một dạng viêm loét mãn tính ở đại tràng. Tình trạng bệnh do lớp niêm mạc của đại tràng hoặc trực tràng bị tổn thương nặng gây nên. Dấu hiệu viêm loét nếu nhẹ thì niêm mạc bị sưng đỏ, có các vết trợt, tình trạng nặng thường xuất hiện các vết loét, có thể xuất huyết hoặc hình thành những ổ áp xe nhỏ.

Tình trạng viêm loét kéo dài rất nguy hiểm và có thể dẫn đến các biến chứng như: Thủng đại tràng, ung thư đại tràng,…

Viêm đại tràng màng giả

Viêm đại tràng màng giả còn được gọi là viêm ruột màng giả, viêm ruột giả mạc là tình trạng do điều trị bằng thuốc kháng sinh hoặc nhiễm khuẩn Clostridium difficile gây ra.

Triệu chứng bệnh nhân gặp phải là: Đau quặn bụng, sốt, tiêu chảy rất nhiều lần,…  Hầu hết các trường hợp bệnh đều có thể điều trị khỏi nhưng nếu không trị bệnh tận gốc có thể gây biến chứng ảnh hưởng đến tính mạng.

Viêm đại tràng sigma

Đại tràng sigma có hình chữ S, nằm ở vị trí cuối của đại tràng, nối liền với trực tràng. Chức năng chính là nơi lưu giữ chất thải cuối cùng trước khi đưa ra ngoài nên rất dễ bị nhiễm trùng gây viêm. Các dấu hiệu nhận biết tình trạng bệnh là: Đi ngoài ra máu, đau bụng dữ dội, không thể đi đại tiện, đau thắt bụng dưới,…

Viêm đại tràng co thắt

Viêm đại tràng co thắt còn gọi là rối loạn chức năng đại tràng, bệnh đại tràng chức năng, hội chứng ruột kích thích,… Tình trạng viêm co thắt được chia ra làm 3 loại chính:

• Loại 1: Người bệnh có hiện tượng đau bụng và tiêu chảy.
• Loại 2: Người bệnh có hiện tượng đau bụng và táo bón.
• Loại 3: Người bệnh có hiện tượng đau bụng, vừa tiêu chảy vừa táo bón.

Nguyên nhân dẫn đến viêm đại tràng

Nguyên nhân viêm đại tràng thường do một số yếu tố sau:

Nhiễm vi sinh vật gây bệnh: 

Nhiễm khuẩn thường do sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo vệ sinh và do môi trường sống có vi khuẩn gây bệnh.

• Nhiễm ký sinh trùng: Loại ký sinh trùng hay gặp nhất là lỵ amip, giun đũa, giun tóc, giun kim,..
• Vi khuẩn: Một số vi khuẩn có thể xâm nhập và gây bệnh như: Lỵ trực khuẩn (Shigella), vi khuẩn tả (Vibrio cholerae), vi khuẩn E. coli, vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn lao,…
• Siêu vi thường gặp ở trẻ em là Rotavirus.
• Nấm Candida và một số loại nấm có hại khác.

Nguyên nhân khác:

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến viêm đại tràng thường gặp là:

• Táo bón kéo dài: Táo bón lâu ngày kèm theo các hiện tượng như đi ngoài ra máu, đau bụng âm ỉ là yếu tố tác động dẫn đến bệnh viêm đại tràng cấp tính.
• Một số bệnh lý về đường ruột: Các bệnh lý có thể gây bệnh như: Thiếu máu cục bộ đại tràng, viêm ruột, viêm đau dạ dày,…
• Nhiễm độc: Bị nhiễm độc asen, thủy ngân, chì, thuốc diệt cỏ,…
• Căng thẳng, stress: Những người thường xuyên chịu áp lực khiến cơ thể căng thẳng, stress kéo dài, ăn uống thất thường, ngủ không đủ giấc,… cũng có nguy cơ mắc bệnh cao.

Triệu chứng viêm đại tràng

Dấu hiệu đau đại tràng ban đầu thường không rõ ràng, nên đa số bệnh nhân thăm khám và điều trị khi bệnh đã ở giai đoạn nặng. Để có thể phát hiện sớm và điều trị bệnh kịp thời, cần chú ý một số dấu hiệu viêm đại tràng sau:

• Đau bụng: Người bệnh thường cảm nhận được các cơn đau quặn thắt bụng dưới hoặc đau dọc theo khung đại tràng, gây cứng bụng, đầy hơi, căng tức bụng,…
• Tiêu chảy: Người bệnh đi ngoài phân lúc táo, lúc lỏng và đi nhiều lần trong ngày. Triệu chứng càng rõ ràng sau khi ăn đồ lạ, đồ sống, tái, thực phẩm cay nóng, hải sản,…
• Chán ăn: Người bệnh luôn trong tình trạng mệt mỏi, đầy hơi, khó tiêu, ăn không ngon miệng từ đó khiến người gầy sút, hốc hác, mệt mỏi hay cáu gắt,…
• Đại tiện bất thường: Đi đại tiện bất thường là một trong những triệu chứng cho thấy tình trạng viêm đã ở giai đoạn nặng. Đặc biệt có thể đi ngoài nhiều lần (4 – 5 lần/ngày, thậm chí nhiều hơn) và phân ở dạng lỏng nát, không thành khuôn, có mùi hôi tanh hoặc kèm chất nhầy, máu. Một số trường hợp bệnh vừa bị táo bón vừa xen kẽ tiêu chảy gây cảm giác không thoải mái sau khi đi đại tiện.
• Cơ thể suy nhược, mệt mỏi: Triệu chứng bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng do đó người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn và suy nhược do thiếu chất.

Bệnh viêm đại tràng có nguy hiểm không?

Viêm đại tràng triệu chứng kéo dài có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như:

Xuất huyết (chảy máu) đại tràng

Khi lớp niêm mạc đại tràng bị viêm nhiễm nghiêm trọng, có thể xung huyết và gây chảy máu trong. Biểu hiện nhận biết tình trạng này là nôn ra máu hoặc đi ngoài phân có máu hoặc có mùi tanh hôi.

Thủng đại tràng

Sau khi sử dụng kháng sinh điều trị bệnh, lợi khuẩn trong đường ruột bị tiêu diệt, lớp lông nhung trở nên trơ trọi khiến vết loét ăn sâu và bào mỏng thành đại tràng. Nếu không được cấp cứu kịp thời, thủng đại tràng có thể nguy hiểm tính mạng.

Giãn đại tràng cấp tính

Khi niêm mạc bị ảnh hưởng, đại tràng có thể bị giãn khiến chức năng tiêu hóa suy giảm trầm trọng gây loét và thủng đại tràng.

Lúc này, người bệnh thường gặp phải các triệu chứng như: Đau bụng, chướng bụng, có thể hôn mê và dẫn đến tử vong là rất cao.

Ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là biến chứng nguy hiểm nhất mà người bệnh viêm đại tràng có thể gặp phải. Theo thống kê có đến 20% người mắc bệnh viêm đại tràng chuyển biến sang ung thư. Biến chứng này còn là nguyên nhân dẫn đến nguy cơ tử vong cao nhất.

Viêm đại tràng có thể dẫn đến các biến chứng rất nguy hiểm, do đó người bệnh không nên chủ quan mà cần phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.

Cách chẩn đoán bệnh chính xác

Trước khi đưa ra cách chữa bệnh viêm đại tràng phù hợp, các bác sĩ thường chỉ định người bệnh thực hiện một số biện pháp chẩn đoán sau:

Khám sơ bộ

Đây là bước đầu tiên và có vai trò quan trọng giúp các bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh đại tràng. Các bác sĩ sẽ đặt câu hỏi liên quan đến chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hàng ngày và các triệu chứng mà bệnh nhân mắc phải. Sau đó tiến hành khám thực thể, chủ yếu là ở vùng đau bụng để xác định nguyên nhân gây bệnh.

Thực hiện một số xét nghiệm

Người bệnh được chỉ định thực hiện các xét nghiệm để kiểm tra nguyên nhân gây viêm sau:

• Xét nghiệm máu: Đây là cách giúp đánh giá tình trạng toàn thể của bệnh nhân và tìm kiếm các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến viêm đại tràng.
• Điện giải đồ: Là cách xét nghiệm về các chất vi lượng trong cơ thể như: Natri, Kali, Clorua để chẩn đoán viêm đại tràng.
• Xét nghiệm mẫu phân: Mẫu phân có thể cấy khuẩn để tìm kiếm bằng chứng về nhiễm trùng và tìm ra được loại vi khuẩn nào gây ra tình trạng viêm.

Nội soi đại tràng

Bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera di chuyển từ miệng hay hậu môn để quan sát tình trạng trong lòng đại tràng. Quá trình tiến hành nội soi đại tràng thường kéo dài khoảng 30 – 60 phút. Đây là cách xác định được vị trí viêm trong đại tràng và cũng giúp sàng lọc ung thư.

Chụp cắt lớp vi tính (CT)

Chụp CT là cách giúp bác sĩ chẩn đoán tình trạng viêm qua hình ảnh, đây cũng là một trong những cách giúp phát hiện chính xác triệu chứng bệnh.

Các biện pháp điều trị viêm đại tràng

Để ngăn ngừa tình trạng viêm gây khó chịu và biến chứng nguy hiểm, người bệnh có thể áp dụng một trong các cách điều trị bệnh sau:

Sử dụng bài thuốc Nam

Một số bài thuốc Nam được lưu truyền rộng rãi trong dân gian là:

Điều trị bằng lá mơ lông

Lá mơ lông (mơ tam thể) có vị chua, tính bình, giúp trừ phong, giảm đau, thanh nhiệt, giải độc, tiêu thũng và bài trừ chứng bệnh về tiêu hóa, đại tràng. Vì vậy đây là bài thuốc chữa bệnh đại tràng mang lại hiệu quả cao.

Cách thực hiện:

• Cách 1: Sử dụng 30 – 50 lá mơ lông, rửa sạch, thái nhỏ và đem rán cùng 2 quả trứng gà. Ăn trứng rán lá mơ mỗi tuần 2 – 3 lần để có hiệu quả tốt nhất.
• Cách 2: Lấy 10 – 15 lá mơ lông, rửa sạch, giã nát hoặc xay nhuyễn rồi chắt lấy nước cốt để uống. Uống nước lá mơ hàng ngày giúp giảm triệu chứng khó chịu do viêm, đặc biệt là tình trạng đầy bụng sau khi ăn.

Điều trị bằng lá ổi

Trong dịch lá ổi có hàm lượng cao quercetin có khả năng phóng thích acetylcholine để giảm nhanh các triệu chứng đau bụng và tiêu chảy cấp tính. Bên cạnh đó, tinh dầu lá ổi có khả năng ức chế các chủng vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Salmonella spp và E.coli. Do đó, dùng lá ổi là bài thuốc dân gian chữa viêm đại tràng được áp dụng rộng rãi.

Cách thực hiện:

• Cách 1: Lấy 20g búp ổi non và 8g gừng tươi rửa sạch rồi băm nhỏ. Sau đó đem sắc uống ngày 2 lần để điều trị bệnh.
• Cách 2: Lấy 20g lá ổi loại vừa, 10g lá trà xanh, 20g vỏ bưởi phơi khô và 2 lát gừng tươi. Đem các thảo dược mới chuẩn bị sắc cùng 500ml nước và dùng uống 2 – 3 lần trong ngày.

Điều trị bằng củ riềng

Củ riềng còn được gọi là Lương khương, thuộc họ nhà gừng. Theo Đông y, đây là cây thuốc có vị cay, tính nóng, có tác dụng ôn trung, tán hàn, tiêu thực và giảm đau. Do đó đây là vị thuốc được dân gian sử dụng nhiều trong điều trị bệnh về đại tràng đặc biệt là viêm đau đại tràng.

Cách thực hiện:

• Cách 1: Sử dụng bột củ riềng tán nhỏ hòa với nước uống trước khi ăn, mỗi lần uống 5g bột.
• Cách 2: Trường hợp người bệnh cảm thấy khó tiêu, bụng ì ạch thì có thể dùng bằng cách: Củ riềng cạo sạch vỏ thái lát mỏng, gừng tươi thái lát, 1 nắm lá lốt và lá ổi sắc cùng nước để uống. Mỗi ngày uống khoảng 2 – 3 lần để giải trừ triệu chứng ăn không tiêu, đầy bụng, tiêu chảy, ợ hơi, ợ chua, chán ăn,…

Lưu ý khi điều trị đại tràng bằng thuốc Nam:

• Thuốc Nam có thành phần dược tính không cao do đó chỉ phù hợp với tình trạng bệnh giai đoạn nhẹ. Nếu bệnh nặng hơn hoặc bước vào giai đoạn mãn tính có thể sử dụng như một phương pháp hỗ trợ điều trị.
• Kiên trì sử dụng các bài thuốc từ 7 – 10 ngày trở lên các triệu chứng mới bắt đầu có xu hướng suy giảm.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày là cách giúp các bài thuốc phát huy tối đa công dụng.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Người bệnh có thể sử dụng thuốc Tây y để điều trị các bệnh về đại tràng, đặc biệt là triệu chứng viêm bằng các loại thuốc sau:

• Thuốc chữa viêm đại tràng co thắt giúp giảm nhanh các cơn đau:  Mebeverine, Trimebutin, Phloroglucinol,…
• Thuốc giảm đầy hơi, chướng bụng, ăn không tiêu: Than hoạt tính Carbophos,…
• Thuốc chống táo bón: Igol, Microlax dạng ống, Sorbitol,…
• Thuốc trị tiêu chảy: Imodium, Actapulgite, Smecta,….
• Thuốc diệt khuẩn đường ruột: Ciprofloxacin, Biseptol, Metronidazol,…

Khi điều trị bằng thuốc Tây y, người bệnh cần chú ý:

• Thuốc có thể gây tác dụng phụ như: Chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi, đau đầu,…
• Các triệu chứng bệnh có thể tái phát sau một thời gian sử dụng thuốc.
• Không khuyến khích sử dụng cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.

Chính vì vậy, người bệnh cần tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra. Đặc biệt không nên tự ý sử dụng thuốc hoặc lạm dụng thuốc Tây y để chữa bệnh.

Chữa bằng bài thuốc Đông y

Các bài thuốc Đông y được đánh giá mang lại hiệu quả điều trị cao là:

Bài thuốc 1: Chuẩn bị: Đẳng sâm, đại táo, hoàng kỳ, bạch truật, phục thần, táo nhân, quế tiêm, mộc hương, trích thảo, đương quy, viễn chí và gừng nướng theo liều lượng thầy thuốc chỉ định. Sau đó đem các vị thuốc sắc nước uống mỗi ngày 1 thang, kiên trì dùng sau khoảng 1 tháng các triệu chứng suy giảm dần.

Bài thuốc 2: Chuẩn bị: Đẳng sâm, đại táo, hoàng kỳ, bạch truật, xuyên quy, táo nhân, trần bì, hoàng tinh, sinh địa, cam thảo, viễn chí và mạch môn theo liều lượng thầy thuốc chỉ định. Các vị thuốc đem sắc cùng 500ml nước đến khi còn 1/2 thì sử dụng hàng ngày. Bài thuốc có tác dụng giảm nhanh các cơn đau do đại tràng co thắt, người mệt mỏi, kém ăn,…

Bài thuốc 3: Chuẩn bị: Đẳng sâm, đại táo, bạch truật, hoàng kỳ, xuyên quy, táo nhân, trần bì, hoàng tinh, sinh địa, cam thảo, viễn chí và mạch môn theo chỉ định của thầy thuốc. Cách dùng: Đem các vị thuốc sắc uống mỗi ngày 1 thang trong vòng 10 ngày sẽ giảm nhanh các triệu chứng viêm đại tràng.

Lưu ý khi sử dụng thuốc Đông y:

• Các bài thuốc Đông y thường có tác dụng chậm, do đó người bệnh cần kiên trì sử dụng hàng ngày mới mang lại hiệu quả.
• Để rút ngắn thời gian điều trị, người bệnh cần có chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý, tránh sử dụng các chất độc hại hoặc để cơ thể căng thẳng, mệt mỏi.
• Không nên sử dụng nhiều loại thuốc chữa bệnh cùng một lúc, nếu muốn sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Lưu ý khi điều trị bệnh

Bệnh đại tràng có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm, do đó để điều trị dứt điểm tình trạng viêm, người bệnh cần:

• Cải thiện chế độ ăn uống: Người bệnh nên hạn chế sử dụng thực phẩm có tính kích thích mạnh như bia, rượu, đồ ăn cay nóng, đồ uống có gas, đồ ăn để lâu ngày hoặc có chứa chất bảo quản,… Bên cạnh đó cần bổ sung nhiều thực phẩm có chất xơ, sữa, tôm, cua, cá, rau xanh, trái cây,…
• Duy trì chế độ luyện tập: Tuyện tập thể thao hằng ngày có tác dụng ngăn ngừa và cải thiện tình trạng viêm đại tràng rất hiệu quả. Bên cạnh đó, tập luyện giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn, từ đó người bệnh tránh gặp phải tình trạng chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu.
• Cân bằng trạng thái tâm lý: Tâm lý căng thẳng có thể gây kích thích tiêu hóa khiến bệnh trầm trọng hơn. Vì vậy giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc là điều hết sức cần thiết. Người bệnh nên biết cách cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, dành nhiều thời gian cho sở thích của bản thân hơn.
• Kiên trì điều trị: Để đạt hiệu quả điều trị cao việc kiên trì áp dụng các phương pháp điều trị là hết sức cần thiết. Người bệnh cần tránh lạm dụng thuốc, tự ý ngưng thuốc, sử dụng quá nhiều thuốc cùng 1 lúc,… vì những cách sử dụng này không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn có thể đe dọa đến sức khỏe.

Viêm đại tràng có thể chữa trị khỏi hoàn toàn nếu bệnh ở giai đoạn mới xuất hiện và chưa gây xuất huyết. Vì vậy, hy vọng bài chia sẻ kiến thức tổng quan về viêm đại tràng này có thể giúp ích cho bạn trong việc phát hiện bệnh sớm và điều trị bệnh đạt hiệu quả tốt nhất.

Theo: Y tế Bắc Kạn